20/1/2020

• Nguyễn Thế

Tháng 6 năm 1306, vua Chăm là Chế Mân dâng hai châu Ô và Lý làm sính lễ cưới Huyền Trân Công chúa của nhà Trần. Cuộc hôn nhân này đánh dấu cho sự hòa hiếu giữa hai nước Chăm Việt. Song đây cũng chính là sự khởi đầu của cuộc di dân Nam tiến của người Việt.

Tài liệu sớm nhất nói về giai đoạn di dân ở vùng này là Bản văn “Thỉ thiên tự” (Bản sao từ bản gốc lập năm 1429) của cụ tổ họ Bùi tên là Bùi Trành ở làng Câu Nhi, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Bản văn này viết về mối quan hệ thân tình giữa người Việt và người Chăm trong giai đoạn đầu khi người Việt vào lập nghiệp ở Thuận Hoá: “Lúc mới vào đất này vẫn còn người Chiêm Thành, ta lấy lòng thành tín đối đãi tử tế với họ, nên người Chiêm Thành tôn kính, khâm phục. Họ thường mang thổ cẩm đến biếu ta và tỏ lòng biết ơn…”.

Tài liệu thứ hai là một văn bản Hán Nôm (bản gốc) được viết từ thời Lê Nhân Tông, niên hiệu Đại Hoà thứ 9, tức vào năm 1451. Đây là một tài liệu địa bạ xưa nhất còn sót lại trong kho tàng di sản Hán Nôm Việt Nam. Ngày xưa gọi thể loại văn bản này là “châu bằng”, thường được dịch là “bằng son”. Từ “sổ đỏ” mà ngày nay ta thường gọi có xuất xứ từ hai chữ “châu bằng” ngày xưa. Văn bản này được ghi đề là “Khám cấp Ma Nê”, là giấy chứng nhận quyền sử dụng đất xưa nhất do chính quyền thời Lê sơ cấp cho tập đoàn người dân làng Mỹ Xuyên khi họ khai hoang vùng ruộng Ma Nê nằm ở vùng hạ lưu sông Ô Lâu. Trong văn bản này, tên sông Ô Lâu được ghi là Đại Giang.

Một sự trùng hợp ngẫu nhiên, vùng đất hai bờ đối diện của con sông Ô Lâu lại là nơi còn giữ được những văn bản Hán Nôm cổ liên quan đến thời kỳ di dân đầu tiên của người Việt vào Thuận Hóa. Ô Lâu, dòng sông huyền thoại không chỉ ghi dấu ấn của châu Ô thời mở cõi mà còn có cả dấu ấn của nền văn hóa Đông Sơn qua chiếc trống đồng được phát hiện ở bờ Bắc thượng nguồn sông Ô Lâu (thuộc địa phận xã Phong Mỹ, huyện Phong Điền, Thừa Thiên Huế) vào năm 1994.

Sông Ô Lâu bắt nguồn từ dãy Trường Sơn nằm ở phía Tây hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Lưu vực thượng nguồn nằm ở độ cao hơn 900 m, chiều dài dòng chính khoảng 66 km với diện tích lưu vực trên 900 km². Ngoài nhánh sông chính, Ô Lâu còn là hợp lưu của nhiều sông suối lớn nhỏ như Rào Quao (Hòa Mỹ, Phong Điền), Thác Ma (Mỹ Chánh, Hải Lăng), Ô Giang (Câu Nhi, Hải Lăng)… Khi chảy về xuôi, Ô Lâu đã hợp cùng sông Bồ và sông Hương đổ vào phá Tam Giang (Thừa Thiên Huế) rồi đổ ra biển.

Từ khi thiên di vào vùng đất mới, người dân Thuận Hóa nói chung và người dân ven vùng sông Ô Lâu không chỉ phát triển về kinh tế mà còn có những hoạt động lễ hội văn hóa nhằm gìn giữ truyền thống văn hóa của dân tộc Việt trên vùng đất mới. Sách Đại Việt sử ký toàn thư (ĐVSKTT) chép: Năm Ất Tỵ (1365), mùa xuân, tháng giêng, người Chiêm Thành cướp dân đi chơi xuân ở Hóa châu. Trước đây, theo tục Hóa châu, tháng giêng hằng năm, trai gái họp nhau ở Bà Dương chơi trò đánh đu. Người Chiêm đã nấp sẵn ở đầu nguồn của Hóa châu từ tháng 12 năm trước, đến khi ấy ập tới cướp bắt lấy người đem về. Sự kiện này diễn ra tại châu Hóa vào thời điểm 1365, tức chỉ sau 60 năm kể từ khi triều đình cử Đoàn Nhữ Hài vào tiếp quản và đổi tên hai châu Ô, Lý thành châu Thuận, châu Hóa. Đối với địa điểm Bà Dương, qua nghiên cứu điền dã, tôi xác định đây chính là khu vực Cồn Dương, nơi có miếu Dương phu nhân (miếu bà Dàng), nay gọi là miếu Quảng Tế ở làng cổ Phước Tích. Ngôi miếu này có thờ bộ Yoni 3 tầng. Miếu có câu đối bằng chữ Hán:

Anh linh biệt chiếm cư Dương thổ,

…quang huy tại Hóa Châu

Làng này được thành lập vào năm 1470 (sau cuộc Nam chinh của vua Lê Thánh Tông), còn trước đó vẫn là vùng cư trú của người Chăm do nhà nước Đại Việt quản lý. Đầu nguồn Hóa châu ở đây là khu vực làng Hội Kỳ (xã Hải Chánh). Từ Hội Kỳ ngược lên thượng nguồn là nơi có nhiều phế tích đền tháp xưa của người Chăm. Đặc biệt là ở các thôn Tây Lái, Vân Trạch Hòa… Đài thờ Vân Trạch Hòa hiện được trưng bày tại bảo tàng Lịch sử và Cách mạng của Thừa Thiên Huế. Đài thờ này từng được đưa sang trưng bày tại Mỹ và được đánh giá là một kiệt tác điêu khắc đá của người Chăm, niên đại từ thế kỷ IX - X.

Sách Ô châu cận lục chép ở mục Đền thần Y Na: “Đền ở xã Khuất Phố, huyện Kim Trà. Tục truyền thần là đàn bà, cũng có linh ứng. Hàng năm đầu xuân đảo vũ, mở hội đua thuyền, quan bản hạt thân hành chủ tế thì được mưa ngay”. Đây là đền thờ thần Y Na xưa nhất ở Thừa Thiên Huế, tọa lạc ở bờ Nam sông Ô Lâu thuộc làng Trạch Phổ, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền (đối diện với làng Câu Nhi, Hải Lăng).

Từ những tư liệu trên, ta biết được cách đây khoảng 700 năm, cư dân Việt ở ven bờ sông Ô Lâu đã từng tổ chức lễ hội vui xuân sôi nổi. Những lễ hội được sử sách ghi lại là lễ hội chơi đu và đua thuyền.

Ngày nay trò chơi đu ngày xuân ở ven vùng sông Ô Lâu phần lớn đã bị mai một. Làng Thế Chí Tây, xã Điền Hòa, huyện Phong Điền nằm ở hạ lưu Ô Lâu là còn duy trì được lễ hội chơi đu ngày xuân vào ngày mồng 2 Tết hàng năm. Nhưng chỉ còn trò đu nhún. Còn các trò đu đu tiên, đu rút, đu giàng xay từ lâu đã không còn. Các lễ hội ngày xuân ngày xưa như hát sắc bùa, hát trò, tập chèo... cũng đã mai một. Lễ hội đua thuyền ngày xuân chỉ còn duy trì ở một số thôn, làng có tiềm lực kinh tế hoặc được “mạnh thường quân” hỗ trợ.

Ngày trước, trên sông Ô Lâu, phần lớn ghe thuyền là phương tiện phục vụ cho việc cư trú và hoạt động đánh bắt thủy sản của cư dân thủy diện cũng như người dân các làng xã ở hai bên bờ sông. Trên bước đường di dân bằng đường thủy, lớp tổ tiên của cư dân thủy diện từng là những người từ miền Bắc vào định cư khá sớm tại Thuận Hóa. Họ thường tụ cư trên những đoạn sông gắn liền với làng xã của cư dân nông nghiệp. Thời đó, việc đi lại của người dân thời bấy giờ chủ yếu bằng đường thủy, thuyền bè là phương tiện không thể thiếu của người dân sống ven các dòng sông. Khai thác gỗ củi, mở mang đất đai ở thượng nguồn hay các vùng ruộng lúa nước ở cửa sông Ô Lâu, ven phá Tam Giang người dân chủ yếu dùng đường thủy, ai cũng sử dụng thuyền bè một cách thành thạo. Song khi vượt thác ghềnh, đối phó với thiên tai bão lũ, hay chống giặc ngoại xâm… cần phải có những người chèo lái giỏi, dũng cảm trên sông nước. Đua thuyền chính là hoạt động để luyện tập cho sức khỏe dẻo dai, làm quen với kỷ luật, đội hình của hàng thuyền để làm chủ sông nước. Đồng thời đua thuyền ngày xuân cũng là hoạt động cầu cho “mưa thuận gió hòa, dân an vật thịnh”.

Chuẩn bị phương tiện ghe thuyền để tham gia hội đua được cộng đồng các làng xóm rất quan tâm. Hầu như thôn xóm nào ở vùng Ô Lâu đều có ghe đua. Ghe đua được đan bằng loại nan tre cật (lớp bên ngoài) của những cây tre già, thẳng, không bị hư mắt hay cụt đọt và phải được khai thác khi tre đã hết mùa lên măng để khỏi bị mối mọt. Nan tre sau khi chẻ và vót xong, thường được đặt trên giàn bếp để hun khói vài tháng cho khô, chắc, không bị mối mọt. Đến thời điểm thuận tiện vào mùa khô ráo, thôn hoặc xóm mới tổ chức mời người có kinh nghiệm, biết mực mẹo để đan ghe đua. Có thôn phải mời thợ giỏi nơi khác đến đan và trả công rất hậu hỷ. Khi ghe đan xong thường được để tại các đình thôn hay một gia đình của những người có chức sắc trong thôn, xóm. Đến khi làng tổ chức đua thì các thôn, xóm lại đưa ghe ra sân đình thôn, bến nước hoặc ở ngã ba đường để tu bổ, sơn quét và tổ chức cúng và hạ thủy trước một ngày để đội đua thử lại ghe. Lễ cúng để hạ thủy ghe đua được gọi là lễ hạ nề. Lễ hạ nề (hạ thủy) được tổ chức ngay tại bến sông, đặc biệt là đối với chiếc ghe đua vừa mới đan thì lễ này được thực hiện rất chu đáo. Chủ lễ hạ nề thường là vị bô lão đứng đầu thôn xóm, thường là ông hội thôn hoặc trùm xóm cùng với người chủ trì đan ghe. Ngoài việc chuẩn bị chầm chèo, từng đội đua phải làm những bộ quai chèo (bao gồm cả quai chèo dự phòng) sao cho thật bền chắc và dẻo dai. Buổi đua thử ghe gọi là “thụa”, nếu ghe lướt được nhanh thì tốt. Nếu ghe đi “không năng” (đi dùi, chậm) hoặc ghe bị “tróc” tức là khi bơi, ghe bị nghiêng ngả (không đằm) dễ bị lật, chìm... thì phải mời chính người thợ đan ghe đến chỉnh sửa. Có khi người thợ có kinh nghiệm, họ chỉ cần đóng hoặc nới con nêm ở lòng ghe là chiếc ghe lại lướt đi nhẹ nhàng hơn và có thể mang lại thắng lợi cho đội đua.

Để chuẩn bị cho giải đua đầu xuân, trước đó, khi mùa nước lên, họ thường tổ chức những cuộc đua nội bộ từng làng để tuyển chọn những ghe hay, đội bơi giỏi để “đâm vé” (đăng ký) đua với hàng tổng, hàng huyện. Trung tâm của ban tổ chức cuộc đua gọi là “Bàn Quan”. Đây là nơi ra hiệu lịnh xuất phát các giải đua và cũng là nơi người lái chính nộp chèo lái khi kết thúc từng độ đua (giải đua) để ban tổ chức và trọng tài cuộc đua phân định thắng bại đối với các đội. Cụm vè phía trước “Bàn Quan” gọi là vè Trung tiêu, thường gọi là vè rún. Thông thường tất cả các đội đua khi xuất phát đều phải lộn một vòng ở vè này xong mới tiến lên lộn ở vè Thượng tiêu. Vè thượng tiêu được cắm ở ngay giữa đoạn sông phía trên (tính từ thượng lưu chảy về). Sau khi lộn vòng ở vè thượng tiêu xong, đoàn ghe đua phải xuống lộn ở vè Hạ tiêu được cắm ở phía dưới dòng chảy và tiếp tục vòng đua lên xuống vè thượng tiêu, hạ tiêu cho đủ ba vòng sáu tráo xong mới lộn tiếp ở vè rún để về nơi xuất phát. Đôi khi có sự quy định về cách lộn vè, nhưng thường các ghe phải lộn tất cả các vè. Nếu có ghe nào bỏ qua không lộn thì bị phạm qui, gọi là hẻo vè, cho dù sau đó về đích trước các ghe khác một quãng dài cũng không được tính ăn giải. Lúc về đích, người cầm lái phải nhanh tay mở chèo lái vào nộp và phải đặt đúng vị trí gác chèo lái, là nơi có thanh tre buột ngang, cách mặt đất khoảng 50 cm phía trước Bàn Quan. Có trường hợp hai ghe cùng về đích, cả hai tay lái đều chạy vào cùng một lúc, nhưng một người nhanh tay ném chèo lái vào trước nằm đúng vị trí qui định thì ghe đó được tính thắng cuộc.

Để đảm bảo trật tự an toàn cho cuộc đua, Ban tổ chức phải đề ra nội qui và thể lệ đua riêng đối với từng giải. Để tạo phần hấp dẫn cho các giải đua, đôi khi phải đặt ra những thể lệ hơi khó để thử tài khéo léo của các vận động viên, ví dụ thể lệ đề ra: “Mũi trong, lái ngoài, lái đứng trên bờ, lụn cạy vào đón lái ra, dựa vè đi lên”. Như vậy, khi chuẩn bị xuất phát, tất cả các ghe đua phải hướng đầu mũi vào trong bờ, còn đầu lái lại nằm phía ngoài sông; người lái thuyền cầm chèo lái đứng ở trên bờ chứ không có mặt trên thuyền. Khi có hiệu lệnh xuất phát, hàng thuyền (vận động viên đua ghe) chỉ bơi bằng chầm (một loại chèo nhỏ dùng để bơi bằng ta), khởi đẩu phải bơi ngược để lùi thuyền ra, rồi người ngồi mũi phải khéo léo bơi (theo kiểu móc) lái mũi thuyền lộn được vè để vào bờ đón lái. Người lái phải nhanh, khi thấy ghe vào gần bờ, phải chủ động lội ra, nhảy lên ghe và nhanh chóng gài (còn gọi là cay) chèo lái vào cọc chèo trong lúc đồng đội vẫn bơi bằng chầm để ghe vượt lên.

Một cuộc đua ghe thường được tổ chức suốt cả ngày và có nhiều giải thưởng, trong đó có 3 giải chính. Giải đầu tiên mở đầu cuộc đua gọi là giải cúng, mặc dầu phần thưởng của giải này có khi chỉ là một mâm cau trầu rượu, nhưng đội nào thắng cũng lấy làm vinh dự, được xem là hên (may mắn), đầu xuôi đuôi lọt, họ tin là sẽ có cơ hội thắng cuộc trong những giải đua tiếp theo. Tiếp theo là giải tiền (giải thưởng bằng tiền mặt), tùy theo mức giải và số lần treo giải để tổ chức thành nhiều đội đua. Trong giải tiền, thường có giải tam liên thắng tức là đội thắng liên tục 3 giải nhất liền nhau. Ở giải tiền, các đội thắng được thưởng bằng tiền. Đội nào cũng có vận động viên dự phòng, những vận động viên dai sức, bơi giỏi, các đội chỉ cho tham gia bơi một số giải xong thì nghỉ dưỡng sức để thi đấu giải phá, tức là giải kết thúc cuộc đua. Đây chính là giải danh dự, phần thưởng chính là lá cờ đỏ dài khoảng 5 đến 7 mét, đôi khi còn thưởng thêm một con lợn, nếu tài chính của cuộc đua dồi dào. Đội đua nào đoạt được cờ phá thì họ tin rằng năm đó xóm thôn làm ăn được thịnh vượng, mùa màng bội thu...

Hiện nay, mỗi dịp xuân về, một số địa phương vùng ven sông Ô Lâu vẫn tổ chức lễ hội đua thuyền đầu năm để cầu cho mưa thuận gió hòa, dân an vật thịnh. Hội đua trên sông Ô Lâu bao giờ cũng có sự tham gia của các đội đua ở ven hai bờ sông, không kể là cư dân của tỉnh Quảng Trị hay Thừa Thiên Huế. Khi mở hội đua thuyền, khán giả đứng chật cả hai bên bờ để cổ vũ, động viên một cách nhiệt tình sôi nổi, tạo không khí vui tươi trong ngày xuân.

Lễ hội văn hóa dân gian truyền thống của cư dân ven bờ sông Ô Lâu một thời sôi nổi, nhưng phần lớn chỉ còn nghe kể lại từ các bậc cao niên hoặc đọc trong các sách báo, tư liệu, thư tịch cổ... Mong sao ngày nay, trong việc đẩy mạnh phong trào toàn dân xây dựng đời sống văn hóa, xây dựng nông thôn mới... các cấp chính quyền, đặc biệt là ngành văn hóa cần quan tâm hơn việc chọn lọc, phục hồi một số lễ hội văn hóa dân gian truyền thống đặc sắc, để người dân có dịp thưởng thức được giá trị văn hóa tinh thần của tiền nhân để lại.

N.T

20/1/2020

• Lê Hào

Lễ hội cổ truyền luôn là bản thông điệp giàu sức chuyển tải các giá trị nhân bản, nhân văn, giàu ý nghĩa về tín ngưỡng tâm linh và văn hóa mang tính thẩm mỹ cao, sức giải tỏa lớn, đóng góp tích cực vào truyền thống bản sắc nhân văn của từng cá nhân và cộng đồng.

Làng Bích La, xã Triệu Đông, huyện Triệu Phong có bề dày lịch sử, văn hóa lâu đời. Sách “Ô châu cận lục” của Dương Văn An biên soạn năm 1553 có đề cập đến làng Hoa La là một trong những làng cổ thuộc huyện Hải Lăng, phủ Triệu Phong trước đây. Theo các tài liệu cổ bằng Hán tự được lưu giữ ở kho lưu trữ Trung ương, Thư viện Thừa Thiên Huế, cũng như ở Ban điều hành, các vị tộc trưởng của làng… được các cụ cao niên thông thái dịch nguyên văn, thì làng được hình thành là do: “Ngài bổn thổ khai khẩn cai trị phó tướng Doãn Lộc Hầu Linh tế Hán Ngự sắc phong Dực Bảo Trung - Hương linh phò Tôn thần, nguyên quán làng Hoa Duệ thuộc Châu Hoan (tức Hà Tĩnh ngày nay), tính tình trung hậu, tinh thông binh pháp. Năm niên hiệu Thống Nguyên (1527) triều Hậu Lê, ngài làm chức Chính chưởng Trung Tế. Nhân lúc Mạc Đăng Dung sắp tiếm quyền, Ngài lãnh mệnh lệnh trước của triều Lê vào trấn thủ hai xứ Tân Bình và Thuận Hóa, ngăn chặn Chiêm Thành, chiêu mộ lưu dân, khai khẩn ruộng hoang, thành lập tổng xã, bình định tù trưởng các địa phương. Ngài có đem theo 14 vị để ở lại xứ Thuận Hóa lập làng, lấy tên là Hoa An (đến thời Tây Sơn đổi thành Hoa La, triều Nguyễn đổi thành Bích La và được sử dụng đến ngày nay)”. Đối chiếu với “Ô châu cận lục” viết năm 1553 - tức sau khi làng hình thành 26 năm thì Dương Văn An ghi là Hoa Lang. Có lẽ tên của làng ban đầu là Hoa Lang, sau đó đổi thành Hoa An vào thời Tây Sơn thì chính xác hơn. Trong diễn văn đón nhận di tích lịch sử văn hóa, họ Lê của làng Cẩm Duệ - Cẩm Xuyên ngày nay (Hoa Duệ/Châu Hoan ngày trước) cũng đề cập đến sự kiện này, diễn văn ghi rõ: “Đến đời nhà Mạc, do người dòng họ Lê là cựu thành nhà Lê là Lê Mậu Tài làm đến chức Trung Tể tướng quân, không phụng sự triều đình nhà Mạc (Mạc Đăng Dung 1527-1529), do đó có sự hiềm khích trong triều, sợ nhà Mạc trả thù nên đã di chuyển và sinh sống vào làng Bích La, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị. Đó chính là liệt tổ của đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn. Những sự kiện lịch sử còn được ghi lại trong gia phả dòng họ Lê ở làng Bích La Đông, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị; thời kỳ đương nhiệm vào ngày 14 tháng 03 năm 1979, Tổng Bí thư Lê Duẩn đã về thăm Am Tháp, thăm cây đa làng Phương Cai, xã Cẩm Duệ để bái tổ và thăm cố hương”.

Năm 1527, Lê Mậu Doãn (chính là Ngài bổn thổ khai khẩn Lê Mậu Tài, chức tước Doãn Lộc Hầu…) đã lập nên đình làng trên một vùng đất đầy linh khí, sơn thủy hữu tình. Nguyên thủy ngôi đình được thiết kế theo dạng hình chữ Nhất (-) gồm 5 gian, lợp bằng tranh tre. Phía tây có con sông Lạch bắt nguồn từ sông Thạch Hãn, nhánh An Mô, phía bắc có núi Cửa Rào bạt ngàn cây cối; Bên cạnh đình là con hói chín khúc nước chảy quanh năm lượn quanh đình làng. Hói nằm vắt dọc theo bờ làng mang hình dáng con rồng vươn ra và cảnh trí thiên nhiên nơi đình làng tọa lạc được dân làng khắc họa trong hai câu đối trước cổng đình: “Địa trung linh khí tuyền thiên cổ / Thế xuất anh tài diễn ức niên”.

Khác với nhiều ngôi đình làng ở miền Trung, đình Bích La được thiết kế theo dạng mở, xung quanh không có tường bao, với chức năng chính là nơi hội họp của các bậc cao niên, trưởng tộc trong làng, nơi sinh hoạt quần tụ, vui chơi của làng và đón tiếp khách thập phương. Còn Thành Hoàng làng được thờ tự ở một tổ hợp thờ thần chính trên vùng đất linh khí ấy, ở bên phải đình làng chứ không phải thờ ngay trong đình làng như rất nhiều làng quê khác. Hiện tại, đình được xây dựng bằng bê tông, cốt sắt, lợp ngói gồm 3 gian thoáng mát, vẫn không có tường bao che; giữa đình đặt 2 bộ tràng kỷ làm nơi hội họp của các trưởng tộc. Phía tây cách đình khoảng 200m là miếu thờ Âm dương, phía bắc có miếu thờ bà Hỏa. Trong khuôn viên đình là tổ hợp các nghè miếu thờ thần, gồm 11 vị thần được dân làng tôn kính: Miếu thờ Cao Các Đại Vương, miếu thờ Thần Hoàng (Bảo An Tôn Thần), miếu bà Chúa Ngọc (nữ thần Chăm Thiên Yana), miếu Sơn Xuyên (Quốc An Tôn Thần), miếu bà Lôi (Thần sấm sét), miếu Xã Tắc (thờ thần Nông), miếu Trung Đình (cầu dân an vật lợi), miếu Ngài tiến sỹ (Tiến sỹ Lê Cảnh Phiến Bá), miếu Tiên tổ Thị Hòa, miếu thờ Bổn thổ khai khẩn Cai Tư phó tướng Doãn Lộc Hầu, miếu Ngài tiến sỹ (Tiến sỹ Lê Cảnh Diệu Bá).

Trước tổ hợp miếu thờ là hồ nước trong xanh. Tương truyền rằng, nơi đây xưa có một con rùa vàng sinh sống, hằng năm vào sáng mồng 3 tết Nguyên đán, dân làng đến thắp hương, dâng hoa ở đình làng và xem rùa nổi lên quần lượn quanh hồ và đó cũng chính là điềm báo tốt lành cho một năm có mưa thuận gió hòa, dân làng làm ăn phát đạt, thịnh vượng. Nhưng có một năm hồ đình làng trở màu nước đục và không thấy rùa vàng xuất hiện, dân làng tỏ ra lo ngại là sẽ gặp vận chẳng may (điềm xấu) và qua kiểm nghiệm thì năm đó là một năm có mùa màng thất bát, thiên tai hoành hành, lụt to bão lớn. Từ đó dân làng mới nghĩ ra cách là: Hàng năm vào sáng mồng 3 tết Nguyên đán, làng phải mở hội lớn, khoảng canh tư (từ 3 giờ sáng) dân làng không ai bảo ai, mọi người đều tụ tập về quanh hồ đình làng, trống giong, cờ mở, đèn đuốc, gõ mõ thanh la… cầu rùa vàng nổi lên, bơi lội trên mặt hồ, ban phát cho dân làng gặp vận may, phát tài phát lộc. Và quả thực, rùa vàng dưới hồ lại nổi lên, năm đó lại có mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống yên vui, hạnh phúc. Cứ thế, vào sáng mồng 3 tết Nguyên đán, dân làng Bích La lại hội tụ về đình làng thắp hương, khấn lễ đầu năm và trẩy hội. Chính từ sự hội tụ đầu năm đông đúc và mong ước cầu tài cầu lộc nên dân làng hình thành phiên chợ: Chợ đình làng Bích La.

Như vậy, nhìn một cách tổng thể, lễ hội chợ đình Bích La gồm 3 phần chính: phần lễ, phần hội và phần họp chợ. Ở đây, chúng tôi không miêu tả lại những nghi lễ trong phần lễ, các công đoạn vui chơi của phần hội cũng như quan hệ thông thương, mua bán ở chợ đình. Bởi việc mô tả cảnh quan này đã có một số bài viết như: “Lễ hội chợ đình Bích La”, “Bích La trẩy hội” và một số tác giả khác đã nghiên cứu và đăng tải. Qua khảo cứu điền dã và nghiên cứu các hoạt động lễ hội, chúng tôi thấy cần được đề xuất một vài kiến nghị, ngõ hầu mong cho lễ hội ngày một phát triển, vừa giữ được nét truyền thống, vừa mang một thần thái mới hơn, làm thỏa mãn nhu cầu văn hóa, tâm linh của người dân ở địa bàn Bích La và du khách gần xa khi hành hương về với lễ hội.

Ở phần lễ:

Hiện có 3 lễ chính diễn ra, trong những ngày đầu xuân, ở khu vực đình làng là: Lễ cáo tổ tiên vào chiều 30 Tết, lễ cúng đầu năm vào mồng 1 Tết và lễ cầu thần Kim Quy vào sáng mồng 3 Tết hàng năm. Ở lễ cáo tổ tiên và cúng đầu năm nên giữ nguyên, đúng với các nghi thức truyền thống mà các cụ bô lão, các tộc trưởng ở làng xưa nay đã cúng tế, yết bái tổ tiên. Riêng lễ cầu thần Kim Quy nên được tổ chức một cách quy mô hơn, phong phú hơn. Trước ngày lễ hội nên thành lập Ban tổ chức lễ và Ban tế lễ. Ban tổ chức bao gồm: Đại diện lãnh đạo thôn, đại diện các bô lão, các tộc trưởng; Ban tế lễ gồm: chủ tế, tư văn, xướng tế, chấp sự đồng văn; nên có văn lễ cầu thần bằng tiếng Việt, súc tích, dễ hiểu; có đủ hội âm nhạc gồm đại cổ và tiểu cổ phục vụ cho phần cúng lễ và cả khi khách thập phương về dâng hương. Trang phục ban lễ chỉnh tề, trang trọng: Chủ tế áo dài thụng màu vàng, mũ cử nhân, tư văn, xướng tế, chấp sự đồng văn... áo dài đen khăn đóng. Nghi thức xướng lễ theo truyền thống, tiến hành đủ các công đoạn như cũ từ lễ vật, lễ thượng hương, chước tửu, đọc chúc, hóa chúc, điểm trà... Tiếp đến phần tế lễ của ban chấp lễ là dâng hương của các bô lão, các vị tôn trưởng trong làng và du khách thập phương...

Sau khi tiến hành xong phần lễ, tức ở giai đoạn hóa chúc cũng là lúc khởi chiêng, trống, mõ, phèng la và kết hợp với phần hội như múa lân, múa rồng, múa rối nước và cho rùa vàng nổi.

Ở phần hội:

Hiện tại kết hợp với phần lễ sáng mồng 3 Tết là các hoạt động trao đổi cầu lộc đầu năm diễn ra ở chợ đình và hoạt động múa hát của đội múa lân, hát bả trạo, thời gian diễn trình và kết thúc quá nhanh, chỉ trong vòng vài chục phút. Nên chăng ở phần hội cần phải được quan tâm đầu tư của các cấp các ngành để mở rộng, xây dựng các hình thức hoạt động phong phú, đa dạng hơn.

Ở phần hội, trong nghi lễ cầu thần Kim Quy cần phải được bổ sung thêm hoặc thay thế hội hát bả trạo bằng múa rồng, múa rối nước... để phù hợp hơn với cư dân nông nghiệp lúa nước mang ý nghĩa cầu mưa thuận gió hòa như ước muốn của dân làng. Theo truyền thống thì trước đây không có đội hát bả trạo mà nghi lễ này mới chỉ được đưa vào trong lễ hội cũng chỉ vài ba năm nay. Hát bả trạo chính là hát bạn chèo đưa ông, là một thể loại dân ca theo nghi lễ phổ biến của ngư dân vùng biển. Hát bả trạo có nghĩa là hát nắm mái chèo (bả: nắm chắc; trạo: mái chèo); đây là thể loại múa hát trong các lễ hội cầu ngư nay đưa vào trong lễ hội cầu thần Kim Quy ở đình làng phải chăng có phần nào chưa thật phù hợp. Thực tế, ở cạnh hồ đình có một hồ nhỏ khá đẹp, nên được thiết kế ở đây một thủy đình có hội múa rối nước hoạt động trong những lúc tế lễ và cả những ngày đầu xuân. Chúng tôi mang kiến nghị này tiếp kiến với ban lãnh đạo thôn và các cụ bô lão ở trong làng, họ rất muốn được đầu tư, gửi con em theo học khóa đào tạo múa rối nước này vì chính con cháu trong làng cũng là người rất giỏi chuyên môn ở lĩnh vực múa rối nước. Bên cạnh đó, tiếp tục phục hồi và mở rộng các hoạt động văn hóa thể thao ngày xuân truyền thống như: bài chòi, cờ chòi, lô tô, đánh đu, kéo co... cũng như các trò chơi dân gian và các môn thể thao truyền thống, hiện đại khác...

Ở phần họp chợ:

Cứ mỗi độ xuân về, mọi nhà ai ai cũng háo hức đón mừng một phiên chợ nhóm họp ở sân đình làng khoảng từ 3 - 4 giờ đến 9 giờ sáng ngày mồng 3 Tết. Bởi phiên chợ này chính là nơi giao lưu, gặp gỡ, thăm hỏi nhau và trao đổi một số mặt hàng nông sản cây nhà lá vườn để cầu lộc đầu năm. Có người chỉ đi bán với mớ cá nhỏ để mua lại mớ rau xanh hay vài bó hoa tươi, chùm trái ngọt để đổi lấy nén hương sang viếng đình làng, lễ Phật ở chùa làng, tỏ lòng thành cũng như niềm tôn kính với tổ tiên. Tất cả những hình thức mua bán trao đổi ấy chỉ mang tính chất hái lộc đầu năm; các yếu tố thương mại thuần túy hầu như rất mờ nhạt. Như vậy, với một lưu lượng tham gia họp chợ có lúc đến hàng ngàn người và tính chất thương mại không đậm nét thì có thể coi phiên chợ Tết ở đình Bích La là một ngày hội lớn của làng. Mỗi du khách, mỗi gia đình... khi mua các mặt hàng nông sản thực phẩm ở chợ đình mang về làm lễ cúng đưa ở gia đình mình trong ngày mồng 3, mồng 4 Tết thì ý nghĩa cầu lộc ở chợ đình càng đi vào tâm thức hơn và phổ quát rộng rãi hơn.

Những mặt hàng có ý nghĩa văn hóa cao trong ngày Tết như: Viết câu đối, thư pháp, những chú gà đất, voi đất… truyền thống gắn liền với lễ hội cần được mở rộng và phát triển.

Như vậy, phải làm sao cho phần vui chơi ở hội, trao đổi cầu lộc đầu năm ở chợ cùng song hành tồn tại làm hấp dẫn, thu hút du khách thập phương về với lễ hội đình làng Bích La ít ra là trong hai ngày mồng 3 và mồng 4 Tết hàng năm. Có như vậy lễ hội chợ đình Bích La ngày càng gắn chặt với chiều sâu tâm thức của người dân Quảng Trị và du khách gần xa khi về trẩy hội đầu xuân. Và cũng chính làm được như thế mới tạo ra một địa chỉ văn hóa - lễ hội dân gian truyền thống điển hình, một sản phẩm du lịch đặc trưng trên vùng đất Quảng Trị.

L.H

20/12/2019

• Hồ Đại Nam

Cách đây 50 năm, trước lúc đi xa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại bản Di chúc thiêng liêng, tài sản tinh thần vô giá cho Đảng ta, dân tộc ta, nhân dân ta. Di chúc của Người là sự hội tụ, kết tinh của tinh hoa văn hóa dân tộc và nhân loại; chứa đựng những giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, thể hiện tình yêu thương và khát vọng cháy bỏng của một nhân cách cao quý suốt đời một lòng, một dạ phục vụ cách mạng, phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong suốt 50 năm qua, Đảng bộ, chính quyền, lực lượng vũ trang và nhân dân tỉnh Quảng Trị luôn nỗ lực ra sức thi đua, phấn đấu vượt qua mọi khó khăn, thách thức, đạt được nhiều thành tựu to lớn trên mỗi chặng đường phát triển ở tất cả các lĩnh vực, nhất là trong công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị, đào tạo bồi dưỡng thế hệ trẻ cho đời sau, quan tâm phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh, không ngừng chăm lo đời sống vật chất và tinh thần như Bác Hồ hằng mong muốn.

Trong suốt những năm kháng chiến chống Mỹ, thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng bộ Quảng Trị thực hiện mục tiêu cao cả “Đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào”, “Tiền tuyến gọi hậu phương trả lời”, nhân dân Quảng Trị đã chi viện sức người, sức của, phục vụ chiến trường miền Nam. Từ năm 1969 - 1975, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước trên chiến trường miền Nam đi vào thời kỳ cam go, ác liệt nhất, trong đó Vĩnh Linh, Quảng Trị là một trong những trọng điểm đánh phá của địch. Phong trào cách mạng của Quảng Trị bước vào thời kỳ mới với vô vàn khó khăn, gian khổ. Đảng bộ, quân và dân Vĩnh Linh, Quảng Trị không chỉ ra sức chi viện sức người, sức của làm tròn nghĩa vụ hậu phương đối với chiến trường miền Nam đánh Mỹ, mà còn vượt lên khó khăn, hy sinh, gian khổ, cùng với cả nước lập nên những chiến công vang dội, làm thay đổi tình hình chiến trường và cục diện chiến tranh, tạo đà để “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Đó là đập tan cuộc hành quân chiến lược Lam Sơn - 719 của địch trên đường 9 - Nam Lào năm 1971; chiến thắng vang dội Xuân - Hè năm 1972, giải phóng hoàn toàn tỉnh Quảng Trị (1/5/1972); kiên cường bám trụ chiến đấu, giữ vững Thành Cổ Quảng Trị trong suốt 81 ngày đêm mùa hè đỏ lửa, góp phần buộc đế quốc Mỹ phải xuống thang chiến tranh, ký Hiệp định Pari (27/1/1973), rút quân đội về nước… Mùa xuân năm 1975, trong khí thế tiến công của cả dân tộc, Quảng Trị đã anh dũng chiến đấu giải phóng phần đất còn lại của quê hương, góp phần xứng đáng vào đại thắng mùa xuân 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, cùng cả nước đi lên CNXH, thực hiện trọn vẹn lời dạy của Bác Hồ “không có gì quý hơn độc lập tự do”.

Sau ngày đất nước hoàn toàn giải phóng, để đáp ứng nhiệm vụ lãnh đạo xã hội, xứng đáng “Đảng ta là đảng cầm quyền”, Đảng bộ tỉnh đã chăm lo xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức và tổ chức; chú trọng thực hành dân chủ, tự phê bình và phê bình, giữ gìn sự đoàn kết thống nhất trong Đảng và gắn bó máu thịt với nhân dân, đáp ứng yêu cầu lãnh đạo của Đảng bộ trong tình hình mới, góp phần thực hiện Di chúc của Bác “xây dựng đất nước đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”, “Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân”.

Tháng 7 năm 1989 tỉnh Quảng Trị được lập lại với bao bộn bề, khó khăn của ngày đầu chia tách. Đó là điểm xuất phát nền kinh tế của tỉnh quá thấp. Cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật nghèo nàn và xuống cấp. Đời sống của nhân dân, nhất là vùng sâu, vùng đồng bào dân tộc còn nhiều khó khăn, nhiều vấn đề bức xúc đặt ra trên các lĩnh vực đời sống xã hội cần phải được tập trung giải quyết. Phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tỉnh nhà đã có sự vươn mình đi lên rõ nét. Trong từng giai đoạn cách mạng và trong điều kiện mới, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, Đảng bộ và nhân dân Quảng Trị đã phát huy truyền thống anh hùng, tập trung sức người, sức của, đoàn kết, sáng tạo, phát huy những tiềm năng, lợi thế của quê hương, ra sức thi đua xây dựng Quảng Trị phát triển giàu đẹp.

Đặc biệt, thành tựu nổi bật sau hơn 30 năm thực hiện đường lối đổi mới do Đảng khởi xướng và lãnh đạo và nhất là sau 30 năm lập lại tỉnh, Quảng Trị đã khắc phục được tình trạng trì trệ về kinh tế - xã hội, đưa nền kinh tế đi vào ổn định, đạt tốc độ tăng trưởng khá; cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng; chất lượng hiệu quả từng bước được nâng lên. Nền kinh tế ngày càng khởi sắc. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh (GRDP) bình quân đạt 7,8%/năm. Trong đó khu vực công nghiệp - xây dựng tăng 14,5%; khu vực dịch vụ tăng 9%, nông - lâm nghiệp - thủy sản tăng 3,6%; Quy mô nền kinh tế tính theo giá hiện hành tăng 188 lần so với năm 1989. Hàng trăm công trình thủy lợi, thủy điện, điện gió, điện mặt trời và các cụm, khu công nghiệp được xây dựng. Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội tiếp tục được đầu tư. Thu nhập bình quân đầu người trên địa bàn tỉnh năm 2018 gấp 7,6 lần so với năm 1989.

Hoạt động đối ngoại được tăng cường, góp phần nâng cao vị thế của tỉnh trong thời kỳ mới. Lĩnh vực văn hóa - xã hội có nhiều tiến bộ. Giáo dục - đào tạo phát triển toàn diện, bảo đảm đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng cao của học sinh và nhân dân trong tỉnh. Sự nghiệp y tế, chăm sóc sức khỏe nhân dân; các hoạt động văn hóa, khoa học, công nghệ, thông tin truyền thông được đẩy mạnh. Công tác xóa đói, giảm nghèo, giải quyết việc làm được chú trọng đã góp phần từng bước thu hẹp sự cách biệt về mức sống giữa các vùng, các tầng lớp dân cư. Việc thực hiện các chính sách xã hội, chính sách đối với người có công, thương binh, liệt sĩ và chính sách bảo hiểm đã đạt những kết quả tích cực. Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới đã đạt được kết quả toàn diện và thực chất.

Quốc phòng - an ninh tiếp tục được củng cố vững chắc, góp phần đắc lực phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Thực hiện ngày càng có hiệu quả Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Tỉnh đã tăng cường và mở rộng quan hệ đối ngoại, hợp tác quốc tế, góp phần quảng bá, thu hút đầu tư, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh trên địa bàn tỉnh. Sức mạnh mọi mặt của tỉnh nhà được nâng lên.

Thấm nhuần tư tưởng và thực hiện Di chúc thiêng liêng của Bác về chăm lo xây dựng Đảng, củng cố sự đoàn kết thống nhất trong Đảng, thường xuyên đổi mới và chỉnh đốn Đảng, Đảng bộ Quảng Trị luôn chăm lo xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Trên cơ sở quán triệt sâu sắc các nghị quyết của Đảng về công tác xây dựng đảng và thực tiễn tình hình địa phương, Đảng bộ đã triển khai các giải pháp nhằm xây dựng Đảng được tiến hành đồng bộ trên cả ba mặt chính trị, tư tưởng và tổ chức. Quán triệt phương châm phát triển kinh tế là trọng tâm, xây dựng Đảng là then chốt, toàn Đảng bộ đã thường xuyên và nghiêm túc tự đổi mới, tự chỉnh đốn, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức Đảng, chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhằm đáp ứng yêu cầu lãnh đạo các nhiệm vụ chính trị, giữ vững đoàn kết thống nhất trong toàn Đảng bộ. Hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở ngày càng được củng cố và phát triển. Hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền các cấp được nâng lên, cải cách hành chính được chú trọng. Hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội có nhiều đổi mới, khối đại đoàn kết toàn dân tiếp tục được củng cố, tăng cường. Nhân dân phấn khởi, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, công cuộc đổi mới của đất nước; đồng lòng, đồng sức, quyết tâm xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh.

Cùng với thực hiện Di chúc của Bác, Quảng Trị luôn quan tâm, đẩy mạnh việc học tập và làm theo Bác. Thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI), Trung ương 4 (khóa XII) về xây dựng chỉnh đốn Đảng, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong tỉnh đã có những cách làm sinh động, thiết thực, phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ chính trị, đặc điểm của địa phương, đơn vị và đạt hiệu quả tích cực. Đảng bộ tỉnh Quảng Trị đã tập trung làm tốt công việc “trước hết” mà Bác đề cập trong Di chúc đó là công tác xây dựng Đảng, gắn việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương. Đặc biệt, từ đầu nhiệm kỳ khóa XVI đến nay, hàng năm Ban Thường vụ Tỉnh ủy đều lựa chọn chủ đề để tập trung chỉ đạo, tạo đột phá trong việc giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra. Năm 2016 “Cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh”; năm 2017 “Năm công tác cán bộ”; năm 2018 “Năm doanh nghiệp” và năm 2019 là “Trách nhiệm, kỷ cương, tăng tốc phát triển”. Kết quả đạt được qua từng chủ đề năm là những mảng màu nổi bật trong bức tranh toàn cảnh của địa phương. Cải cách hành chính được đẩy mạnh, môi trường đầu tư kinh doanh được cải thiện, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phát triển được ban hành và thực thi đã đem lại những kết quả đáng phấn khởi trong thu hút đầu tư. Những kết quả nổi bật trong “Năm công tác cán bộ” như đổi mới công tác đánh giá cán bộ, rà soát bằng cấp trong toàn hệ thống chính trị, xây dựng vị trí việc làm gắn với sắp xếp lại bộ máy, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch cán bộ gắn với đào tạo và đào tạo lại… đã làm cho “cái gốc của mọi công việc” được tăng cường; cùng với “trách nhiệm, kỷ cương” được chấn chỉnh đã tạo luồng gió mới trong công tác xây dựng Đảng của địa phương.

Việc xây dựng kế hoạch hành động của tập thể, kế hoạch làm theo của cá nhân cán bộ, đảng viên đã trở thành công việc thường niên với những cách làm sáng tạo và thiết thực. Bản cam kết và đăng ký học tập làm theo Bác hàng năm của mỗi người đều lựa chọn một số nội dung, phần việc cụ thể gắn với nhiệm vụ cụ thể của địa phương, cơ quan, đơn vị và chức năng, nhiệm vụ được giao.

Để phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên nhất là người đứng đầu, BTVTU đã ban hành quy định về “trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ Tỉnh ủy quản lý”.

Từ những kết quả bước đầu của việc ký cam kết trách nhiệm giữa Ban Thường vụ Tỉnh ủy với người đứng đầu và Ban Thường vụ cấp ủy cấp huyện trong năm 2017 đã được khẳng định. Năm 2018, 2019 Tỉnh ủy triển khai nhân rộng cách làm này, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ký cam kết trách nhiệm với người đứng đầu và tập thể lãnh đạo của cơ quan, đơn vị, địa phương và từ đó lan tỏa đến cấp dưới. Kết quả đạt được rõ nét nhất đó là nâng cao tính chủ động, trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu, khắc phục có hiệu quả nói nhiều làm ít, góp phần giải quyết có hiệu quả những hạn chế, những vấn đề nổi cộm ở địa phương, cơ quan, đơn vị.

Việc thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” đã gắn với các phong trào thi đua, các cuộc vận động, đặc biệt là các chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới, xây dựng văn minh đô thị, tạo khí thế thi đua sôi nổi, rộng khắp. Năm 2019, với mục tiêu tất cả vì cơ sở, cán bộ về tận địa bàn để động viên, trực tiếp chỉ đạo các phong trào, các hoạt động. Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành quy định về việc phân công các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về dự sinh hoạt với các chi bộ nông thôn. Ban Thường vụ Tỉnh ủy phát động “Ngày thứ 7 vì Nông thôn mới”, “Ngày thứ 7 vì dự án động lực”; trên tinh thần đó cá nhân các đồng chí Thường trực, Ban Thường vụ Tỉnh ủy, lãnh đạo các sở, ban, ngành đã dành ngày thứ 7 về cơ sở cùng các địa phương chỉ đạo, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy thực hiện các tiêu chí Nông thôn mới, tháo gỡ các vướng mắc cho nhà đầu tư. Từ những nỗ lực và cách làm sáng tạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy và các cấp, các ngành trong tỉnh trong học tập và làm theo Bác nên trong những năm qua, tỉnh Quảng Trị đã đạt được nhiều thành tựu, kết quả khá toàn diện. Năm 2017, năm 2018 tỉnh hoàn thành toàn diện tất cả các chỉ tiêu về kinh tế - xã hội. Năm 2019, kỷ niệm 30 năm lập lại tỉnh, UBND tỉnh đã lựa chọn 30 công trình, dự án lớn để khởi công với tổng mức vốn đầu tư trên 110.000 tỷ đồng và 6 tháng đầu năm đã khởi công được 11 dự án. Đến nay đã có 52/117 xã đạt chuẩn Nông thôn mới (44,4%), đạt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI đề ra.

Tuy nhiên, nhìn lại chặng đường 50 năm qua, chúng ta vẫn còn nhiều điều trăn trở, những kết quả đạt được so với yêu cầu của sự phát triển và sự kỳ vọng của nhân dân vẫn còn đang khiêm tốn. Quảng Trị vẫn đang là một tỉnh còn nhiều khó khăn, đời sống của một bộ phận nhân dân, nhất là vùng sâu, vùng xa còn thấp. Một số mặt trong lĩnh vực y tế, giáo dục, văn hóa, bảo vệ môi trường còn tồn tại, hạn chế nhưng chưa được khắc phục; tình trạng phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí chiến đấu, suy thoái về đạo đức, lối sống ”tự diễn biến”, ”tự chuyển hóa” đang diễn ra trong một bộ phận cán bộ, đảng viên... là thách thức lớn đòi hỏi Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Quảng Trị cần nỗ lực phấn đấu, khắc phục.

50 năm thực hiện Di chúc Bác Hồ, Đảng bộ và nhân dân Quảng Trị đã và đang trên đà bứt phá đi lên, cùng với các địa phương trong cả nước vững bước trên con đường hội nhập và phát triển. Khắc sâu lời dạy của Người, Đảng bộ và nhân dân Quảng Trị nguyện tiếp tục nỗ lực phấn đấu thực hiện Di chúc thiêng liêng của Bác bằng những hành động cụ thể, ra sức phát huy ưu điểm, khắc phục khuyết điểm và thiếu sót, nhằm tạo nên những bước chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa, trước mắt là tập trung phấn đấu hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI và Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đã đề ra và chuẩn bị tốt cho Đại hội Đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII.

H.Đ.N