Truyện ngắn dự thi
Lần thứ hai Nguyễn Kháng quay lại Trường Sơn, năm ấy đã là năm 1971.
Mùa khô khiến Trường Sơn đẹp hơn rất nhiều so với lần đi vào tháng 8 năm 1966, đi trong mưa.
Nguyễn Kháng quay ra học kĩ thuật đường ống khi đang là B phó 12 li 7 bảo vệ đường dây 559. Chàng trai Quảng Bá, Hà Nội chưa kịp thực hiện ước mơ của cha mẹ là cưới vợ lại quay vào Trường Sơn. Cái mác lính sinh viên gắn vào anh chuyến hành quân lần thứ hai ấy.
Tối đầu tiên khi về đơn vị của mình ở gần trạm 47 là mùa khô. Đơn vị mới, lính mới, cán bộ mới, mọi sự hoạt động đều dựa vào đường dây 559. Lúc còn ở miền Bắc, Nguyễn Kháng cũng về thực tập ở trạm đường ống Bãi Cháy. Ở đó, Kháng thực sự ngạc nhiên về những cô gái đường ống xăng dầu vừa xinh xắn vừa dũng cảm. Chiến tranh giặc giã khiến con gái cũng ra trận, lăn lóc cả với những nghề da chì rụng tóc. Nguyễn Kháng không dám nói ra mồm nhưng cứ nghĩ, sao nhà nước lại mang các cô gái này nhúng họ vào xăng dầu, cái nghề dễ bề tịt đẻ. Ngày ấy những đêm đông bắc nghe các học sinh Trung cấp Vật tư hò đêm, Kháng cũng hơn một lần đi hò.
- Ơi em cô gái xăng dầu
Có về Hà nội làm dâu thì về.
Anh chỉ đùa thế thôi, lập tức có cô gái đáp lại giọng “lờ” và “nờ” lẫn lộn. Đáp rằng:
- Bao giờ Mỹ cút Ngụy thua
Em về anh có đón đưa không nào?
Đừng chê má thắm mùi dầu
Tóc thơm lá sả xăng nào thơm hơn....
Hôm nay trên đường đi trinh sát tuyến ống. Nguyễn Kháng lại nhớ đến những cô gái đường ống ấy. Ngoài kia đường ống đã vươn gần hết đất Trị Thiên, cấp trên nóng lòng đặt trạm đẩy cho lối ngã ba về Quảng Nam của Nguyễn Kháng. Cán bộ binh trạm cùng đi với Kháng nói:
- Không có cách nào khác là tuyến trạm này phải cho ống leo qua chỗ cây Đại Học anh Kháng ạ.
Kháng ngạc nhiên.
- Cây Đại Học? Chỗ nào?
- Chỗ suối đá, tắt lên trạm đó. Dốc, nhưng tránh qua vực sâu. Chỗ ấy bộ đội chỉ hành quân mùa khô thôi. Mùa mưa lại tránh, đi đường khác.
Nguyễn Kháng cùng bộ phận trinh sát tuyến đến suối đá cây Đại Học. Hôm ấy mùa khô. Sáng trời trong veo veo. Cái suối đá là một khe lõm đầy đá tảng ngược lên núi. Đây chính là đoạn đường hành quân của bộ đội đi vào. Bao giờ đến đây họ cũng nghỉ giải lao để vượt dốc. Chính chỗ bộ đội hay ngồi nghỉ khiến những phiến đá nhẵn bóng ấy có một cây cao mọc từ giữa suối vươn lên trời. Cây gì chả biết, vì nhìn ngước lên mệt lắm. Lần đầu tiên thấy một cây cổ thụ giữa rừng nguyên sinh đầy những vết khảm vào thân cây là tên người, tên trường khiến Nguyễn Kháng lạnh toát người. Kháng sờ tay lên những dòng chữ trên thân cây xám nâu túa nhựa thâm đen lại. Đã hai lần đi Trường Sơn, Kháng không lạ gì những tên người, tên quê hương khắc vào thân cây trên đường. Nhưng hôm nay, Nguyễn Kháng chỉ thấy tên người và tên trường đại học trên gốc cây này. Những dòng tên cao lên đến 2 mét thì dừng lại. Chắc những người lính vì vội hành quân không thể cồng kênh nhau lên cao nữa mà ghi tên mình. Theo ngày tháng khắc trên thân cây Nguyễn Kháng tìm ra một chi tiết, đó là cái tên khắc sớm nhất là “Trần Khắc X… Đại học Kinh tế Kế hoạch.” Kháng nhận ra hầu hết các trường đại học miền Bắc đều có tên ở đây. Tay anh dừng lại ở cái tên “Quốc Y… Đại học Quân Sự.” Đây rồi, trường của mình đây rồi. Nước mắt trào ra hệt như ngày trở về từ Trường Sơn lần trước khi anh xuống ga Hà Nội.
Đêm hôm ấy anh trở lại suối đá có cây Đại Học. Quỳ xuống gốc cây anh nói một mình.
- Các bạn ơi! Các anh ơi! Những cái tên này liệu ai còn trên mặt đất, ai đã nằm trong lòng đất. Hãy chứng giám cho tôi. Tôi có nên đặt đường ống leo qua dốc đá này không? Nếu đồng ý cho tôi tắc kè chẵn. Không đồng ý thì cho nó kêu lẻ. Tôi Nguyễn Kháng, Đại học Quân sự đây các anh ơi.
Đúng lúc ấy rừng như im gió có tiếng tắc kè khô khốc vang lên. Nó kêu đến 6 tiếng thì dừng lại. Nguyễn Kháng ngửa mặt lên giời, những chòm sao li ti màu tim tím. Lần đầu tiên, Nguyễn Kháng nhận ra những vì sao và cả ánh trăng nữa ở Trường Sơn có mầu tím.
*
Mùa mưa. Trạm xăng dầu đóng trên đỉnh núi nhìn xung quanh như biển. Chỉ thấy mù mẫm những sương như mây xám. Hôm nào loe nắng lên là bồng bềnh mây, mây bở ra như nồi cơm sôi. Chỉ có phong lan là nở hoa chả cần mùa mưa hay mùa khô. Nó cứ nở theo bản năng, tinh khiết và chân thành. Bom hay đạn chả làm nó thay đổi, vẫn đơm nụ khoe hoa. Trường Sơn có lẽ triệu triệu năm mới thấy tiếng nổ và khói lửa. Bản thân Trường Sơn không có khói không có nổ chỉ có hoa bướm và suối đẹp hoang đẹp hoài vậy thôi.
Khi đường ống lúc chìm lúc nổi, chui qua suối và chìm vào rừng cây rồi vươn qua dốc cây Đại Học thì cũng là lúc đường hành quân của bộ đội phải đi lối khác. Đã qua một mùa mưa dòng suối tóe tung bọt đập vào cây Đại Học reo vu vu suốt mấy tháng trời. Sang mùa khô con suối lại trơ ra trắng phơ phơ đầy những bướm vàng bay. Nguyễn Kháng vẫn qua lại đây kiểm tra đường ống mặc dù đường ống cách cây Đại Học cả trăm mét ẩn mình dưới rừng già. Mùa khô năm 1972 địch đánh dữ dội đêm ngày. Chúng quyết tâm đánh nát đường cung cấp xăng dầu từ Bắc vào đến Bù Gia Mập của quân ta. Lúc ấy trạm của Kháng bổ sung hai cô gái lắp đặt và sửa cơ khí ở hậu phương vào. Một cô tên Phượng, một cô tên Dịu đều là dân Nam Hà. Khỏi phải nói cả trạm thích thú như thế nào. Chỉ có Nguyễn Kháng là lo. Chịu, chả thể nói anh lo về cái gì.
Một chiều. May bay đánh vào suối cây Đại Học. Bốn chiếc f105 quăng đủ 16 quả bom phá xuống đoạn suối đá này. Chúng tưởng là đánh tung đường ống leo lên núi ở đây. Nhưng không quân Huê Kỳ nhầm. Đường ống đâu có đi dọc suối. Chỉ có đá vỡ xô ầm ầm xuống chân núi. Ngớt bom Nguyễn Kháng dẫn hai chiến sĩ đến kiểm tra đường ống. Trong nhập nhoạng dáng chiều khét lẹt thuốc bom, Kháng thất thần khi nhìn thấy cây Đại Học đổ gẫy gập cành lá tung tóe tan tành. Gốc cây Đại Học tước ra từng mảnh. Nguyễn Kháng bới một mảnh thân cây vỡ ra như cái mảnh thuyền đập lúa vẫn đầy những cái tên trường đại học. Anh vác cái mảnh thân cây ấy trong một đêm mùi khói bom và mùi lá rừng ngai ngái ngược dốc lên trạm. Đêm ấy những vì sao trên đỉnh núi cũng lơ thơ tim tím.
*
Cái cô gái tên Phượng người “cầu tõm” rất hay tọc mạch, hỏi Nguyễn Kháng:
- Anh Kháng ơi! Trường đại học Mỏ là cái gì, sao đại học lại có mỏ? Kháng cười nhưng tưng tức.
- Anh Kháng ơi, đây lại có cả cái trường Công Nghiệp nhẹ? Vậy là trường này kém trường Công Nghiệp nặng hả anh? Anh Kháng học nặng hay nhẹ ? Nói rồi hai cô Phượng và Dịu ôm nhau cười.
Mảnh thân cây Đại Học đặt dựng đứng như cái câu đối gỗ mít ở làng gần dựng chỗ bàn ăn cơm trên cửa hầm của trạm. Cái trạm đẩy bơm tiếp sức cho đường ống treo đầy hoa phong lan từ ngày có hai cô gái miền Bắc vào. Quái lạ, có nhiều chùm phong lan không chịu nở hoa vài năm rồi bỗng ra hoa kể từ ngày trạm có hai cô gái. Cô Dịu khoác lên cái mảnh cây vỡ ấy một giò phong lan đuôi chồn. Một hôm, cô để ý thấy Nguyễn Kháng ngồi thẫn thờ rất lâu bên mảnh thân cây có những cái tên trường đại học này. Dịu hỏi:
- Trung trưởng ơi. Bao giờ hết oánh nhau, trung trưởng cho em mang cái mảnh cây này ra Bắc nhé. Em sẽ nhớ anh chị em trạm của mình lắm đấy.
Dừng lại hồi lâu Dịu nói tiếp.
- Trung trưởng khắc tiếp tên trạm mình vào mảnh thân cây này đi. Mình không đại học rồi cũng cố mà học trung trưởng nhể. Em sẽ lại treo hoa phong lan vào mảnh cây này cho nó bám rễ lên những cái tên kia. Bám lên tên mình anh nhé.
Dịu cười bẽn lẽn. Rồi tiếp:
- Em mà có con em sẽ cho con em học lên đại học dù ăn đói ăn rau khoai nước, đánh dậm mò cua em cũng sẽ cố cho con em đi học đại học như các anh.. ..
Lần đầu tiên từ hôm cây đại học gẫy nát vì bom Mỹ, Nguyễn Kháng rơm rớm nước mắt vì tâm sự của một đồng đội gái của trạm mình.
Mùa khô năm ấy lúc quân ta chuẩn bị mở màn đánh lớn vào Tây Nguyên. Máy bay quần thảo dọc tuyến xăng dầu dữ dội. Các trạm tiếp sức đều bị bom phá bom bi bom cháy. Hôm ấy Nguyễn Kháng không có nhà. Anh đi kiểm tra tuyến ống mình phụ trách. Trạm anh dính bom. Đường ống gẫy gục xuống nhưng chưa vỡ. Phượng và Dịu cùng các chiến sĩ lao vào sửa chữa.
- Phượng ơi, chị vác cho em hòn đá kê ống lên để em khóa cô li ê.
Không thấy Phượng trả lời. Dịu quay lại thấy Phượng ôm mảnh gỗ đại học kích ống lên. Máu giàn giụa trên thân gỗ, Dịu vội ôm Phượng ra, giằng tấm gỗ ghé vai kê kích ống dầu. Một nắm tóc của Phượng bám vào mảnh gỗ đầy những máu dứt soàn soạt. Khi Nguyễn Kháng chạy về đến trạm thì Phượng đã chết và Dịu thì khóc ngất đi bên mảnh cây Đại Học đầy máu. Trạm vẫn thông. Xăng dầu vẫn chảy.
Cho đến ngày Nguyễn Kháng rời đi đơn vị khác khi chiến dịch năm 1975 bắt đầu. Anh vẫn cho để tấm gỗ vỡ từ thân cây Đại Học kê dưới đường ống nơi Phượng nằm chết. Cả những sợi tóc của cái Phượng mắc vào vỏ gỗ mọi người trong trạm cũng cứ để nguyên đó, không ai nỡ rứt những sợi tóc gái trinh nhuộm máu trên cái vỏ cây mốc thếch. Cái Dịu bảo Nguyễn Kháng:
- Anh ơi em mang chùm phong lan này để vào chỗ tóc cái Phượng được không anh?
Nguyễn Kháng quay mặt đi chỗ khác. Anh khóc.
N.T.L
